آیا در زندگی تان تاکنون عصبانی شده اید؟ مطمئنا جواب شما مثبت است.

چرا که هر شخصی کم وبیش به علت اتفاقات خاصی که در زندگی پیش می آید حالات مختلفی از عصبانیت را تجربه می کند.

بعضی اشخاص ممکن است حالات عصبی خود را در حد کنترل شده ای تحت اختیار بگیرند و بعضی دیگر نیز ممکن است حین عصبانیت رفتارهایی غیرطبیعی از خود بروز دهند که البته چنین رفتارهایی اگر زیاده از حد نباشد برای سلامتی جسم لازم است چرا که به تخلیه روانی موج عصبانیت کمک کرده و به سلامتی شخص کمک می کند. درصورتی که افرادی که نمی توانند عصبانیت خود را به طریقی تخلیه کنند به انواع ناملایمات روحی و جسمی و حتی سکته قلبی دچار می شوند.

حال فرض کنید در اوج حالت عصبانیت از شما بخواهند که حتی یک کلمه حرف نزنید! چه حالتی به شما دست می دهد. حتی تصور کردنش هم برای شما مشکل است و این حالتی است که یک ناشنوا در تمامی طول عمر خود باید با آن کنار بیاید و آن را تحمل کند چرا که ناشنوایان به علت اینکه هرگز صدایی نشنیده اند تا بتوانند شبیه آن را تقلید کنند، قدرت تکلم ندارند و به ندرت پیش می آید که یک فرد ناشنوا حتی از طریق آموزش بتواند مانند یک فرد سالم صحبت کند.

شاید بعضی اینگونه قضاوت کنند که چون افراد ناشنوا چیزی نمی شوند پس دلیلی ندارد که عصبانی شوند درصورتی که اینگونه نیست. معمولا وقتی یک عضو از بدن انسان قدرت خود را از دست می دهد دیگر اعضا سعی می کنند نقص به وجود آمده را پوشش دهند. در مورد ناشنوایی نیز اینگونه است. فرد ناشنوا چون گوش هایش قدرتی برای شنیدن ندارد، دارای چشمانی تیزبین است که حتی با حرکت لب و دست مفاهیم را به درستی درک می کند و درست مانند این است که صدای ما را می شنود، آری او صدای ما را می شنود، احساسات ما را درک می کند، خوشحال می شود، ناراحت می شود، عصبانی می شود، دوست دارد احساسات خود را با بلندترین صدا بیان کند ولی فریاد او در گلو شکسته می شود.

از دل و جان فریاد می زند ولی فریاد او را بسیاری از ما نمی شنویم و این دردی است جانسوز که آنها را بیشتر از خود ناشنوایی عذاب می دهد. هیچ کدام از ما حق نداریم با ناشنوایان با ترحم رفتار کنیم. آنها را معلولانی بدانیم که احتیاج به ترحم و کمک ما دارند. اگر ما صدای آنها را می شنیدیم اگر فریاد آنها در گوش سنگین ما اثر می کرد می دیدیم که چه شکایت هایی دارند که شاید بسیاری از ما هرگز به آنها فکر نکرده ایم و یا حتی زحمت فکر کردن را به خود نداده ایم. آنها با فریاد بی صدا می گویند: سکوتم از رضایت نیست/ دلم اهل شکایت نیست.

و اولین کسی که این فریاد بی صدا را با گوش جان خود شنید انسانی بزرگوار بود که با وجود مشقات زیادی که در طول زندگی متحمل شد یک لحظه دست از تلاش و کوشش برنداشت.

جبار عسگرزاده (باغچه بان) در سال ۱۲۶۴ هجری شمسی در شهر ایروان پایتخت کنونی جمهوری ارمنستان دیده به جهان گشود. پدرش رضا شاطر که به خاطر اوضاع بد اقتصادی آن زمان، شهر آباء و اجدادی خود تبریز را رها کرده و در جست وجوی لقمه ای نان به ایروان رفته بود در نقل روایات و اشعار و داستان های عامیانه مهارت زیادی داشت. به شاهنامه بسیار مسلط بود و آن را بسیار زیبا می خواند و این خصوصیت پدر را پسر نیز به ارث برده بود و از همان شروع نویسندگی چند داستان منظوم را از جمله «قیزیللی یارپاق» و «بایرامچیلیق» با نام جبار عسگر زاده در ایروان به چاپ رساند.

دوران جوانی باغچه بان که مصادف با اوج گیری جنگ جهانی اول بود پستی وبلندی های زیادی داشت و به لحاظ مصایب جنگ مجبور به سفرهای ناخواسته زیادی شد که در یکی از این سفرها تا سرحد مرگ نیز پیش رفت. در جریان یکی از این سفرها زمانی که خانواده باغچه بان راه رود ارس را در پیش گرفته بودند در بین راه جبار به بیماری حصبه مبتلا می شود و طبق قانون جنگ خانواده او حق بردن وی را نداشتند چون امکان سرایت بیماری به دیگر مناطق را داشت از این رو جبار را رها کرده و خود به راهشان ادامه می دهند.

بعد از گذشت روزهای زیادی زمانی که جبار به هوش می آید نه اثاثی باقی مانده بود نه پولی و نه همراهی. تنها و بی کس در یک شهر غریب، هر دوپایش از مچ به پایین بر اثر سرما سیاه شده و بیماری رمق او را گرفته و قادر به حرکت نبود. به کمک مردم آن اطراف با رنج و مشقت فراوان بعد از چندین روز خود را به طبیب بزرگواری به نام «دکتر حسین قلی خان صفی زاده» که در قصبه نوراشین مردم را به طور رایگان مداوا می کرد رساند.

وقتی که جبار خود را به دکتر می رساند و سابقه نویسندگی و آموزگاری خود را شرح می دهد دکتر به خاطر احترامی که برای اهالی علم و فرهنگ قائل بود به او توجه بی مانندی می کند و تمام سعی و کوشش خود را برای بهبود وی به کار می گیرد. وی برای جلوگیری از ابتلای جبار به قانقاریا به وی پیشنهاد می کند که باید چهار انگشت پایش را که بر اثر سرما فاسد شده بود، قطع کند ولی هیچ گونه امکاناتی بجز یک چاقو برای این عمل جراحی در اختیار ندارد. سرانجام با موافقت جبار دکتر بدون هیچ گونه امکاناتی و بدون بی حسی و بی هوشی انگشتان جبار را قطع کرده و او را از مرگ نجات می دهد.

پس از اندکی بهبودی وقتی که قصبه نوراشین مورد تاخت و تاز ارامنه قرار می گیرد و شعله های جنگ آنجا را نیز فرا می گیرد، جبار مجبور می شود همراه با دکتر که حالا دو دوست صمیمی بودند به سمت ماکو فرار کنند. میرزا جبار پس از تحمل مشقات فراوان برای یافتن خانواده اش در سال ۱۲۹۸ سرانجام خانواده خود را یافت و همراه آنها خود را به شهر مرند رساند و در مدرسه «احمدیه» این شهر مشغول به کار شد.

سعی و کوشش میرزا جبار و شیوه های نوین و ابتکاری وی به حدی زیبا و جالب بود که در اندک مدتی آوازه او در تمامی شهرهای مجاور پیچید و محبوبیت شایانی در میان مردم و فرهنگیان به دست آورد. «میرزا ابوالقاسم خان فیوضات» مدیرکل معارف وقت آذربایجان که آوازه میرزا جبار نیز به گوش او رسیده بود تصمیم می گیرد برای استفاده بیشتر از استعدادهای این مردبزرگ وی را به تبریز منتقل کند و سرانجام در اواخر اردیبهشت ۱۲۹۹ با وجود میل مردم مرند او با مردم این شهر خداحافظی کرده و رهسپار تبریز می شود.

میرزاجبار پس از انتقال به شهر زادگاه پدرش با جدیت تمام شروع به کار کرد و اولین کتاب خود را به نام «برنامه کار آموزگار» در سال ۱۳۰۲ به چاپ رساند و پس از آن نیز با انتشار کتاب «الفبای آسان» که به روش باغچه بان معروف بود اعتبار زیادی به دست آورد. وی در سال ۱۳۰۳ با تلاش های فراوانی که به عمل آورد در کوچه انجمن تبریز کودکستان «باغچه اطفال» را دایر کرد و از همان زمان نام خانوادگی خود را از عسگرزاده به «باغچه بان» تغییر داد. در همین کودکستان بود که وجود چند کودک ناشنوا توجه وی را به خود جلب کرد و او را به فکر فرو برد که راه حلی برای آموزش این کودکان بی گناه بیابد که آنها نیز بتوانند مانند دیگر دانش آموزان بخوانند و بنویسند. باغچه بان در سال ۱۳۰۵ کار خود را با سه پسر بچه ناشنوا آغاز کرد و در این زمان بود که با وجود اینکه تجربه کار با ناشنوایان را نداشت و در هیچ جا چنین چیزی را نیاموخته بود، با نبوغ سرشار خود «الفبای دستی گویا» را ابداع کرد.

متأسفانه در این زمان با وجود تلاش و کوشش فراوان باغچه بان برای تعلیم ناشنوایان با اختلافاتی که با رئیس جدید فرهنگ آذربایجان که فردی ارتجاعی بود پیدا کرد، مدرسه وی تعطیل شد و به دعوت رئیس فرهنگ فارس به شیراز رفت و از سال ۱۳۰۶ تا ۱۳۱۱ در شیراز به سر برد.

در پنج سالی که باغچه بان در شیراز بود «کودکستان شیراز» را دایر کرد و به نوشتن آثار مختلف شعر و نمایشنامه برای کودکان پرداخت. در سال ۱۳۱۲ که یک سال از مهاجرت وی به تهران گذشته بود، با انتشار اطلاعیه ای در روزنامه اطلاعات در باره آموزش کودکان ناشنوا اولین کلاس خود را با تنها یک شاگرد شروع کرد که به مرور بر تعداد شاگردانش افزوده شد و سرانجام با موافقت وزارت فرهنگ که از شیوه کار او راضی بود توانست مدرسه کر و لال ها را به طور رسمی افتتاح کند.

در سال ۱۳۱۴ با کمک وزارت فرهنگ کتاب وی که روش آموزش ناشنوایان بود به نام «دستور تعلیم الفبا» به چاپ رسید که هنوز نیز به عنوان «روش باغچه بان» به کار گرفته می شود. باغچه بان در سال ۱۳۲۳با کمک دوستانش توانست «جمعیت حمایت از کودکان کر ولال» را به ثبت برساند. در سال ۱۳۲۸ نیز با تلاش ها و پیگیری بی وقفه این مرد خستگی ناپذیر اساسنامه کامل دوره پنج ساله تحصیلی ناشنوایان به نام «الفبای دستی گویا» تهیه و تصویب شد و در سال ۱۳۳۰ نیز کانون کر و لال ها را بنیان گذاشت.

در سال ۱۳۳۲ «تربیت معلم ناشنوایان» در آموزشگاه باغچه بان گشایش یافت و به این طریق پس از سال ها کوشش خستگی ناپذیر اولین گام در راه آموزش رسمی ناشنوایان برداشته شد و اینگونه بود که یک انسان بزرگ که هدفش تاباندن نور دانش به قلب انسان های بی شماری بود که تنها گناهی که آنها را از تحصیل علم باز می داشت فقط این بود که نمی توانستند صدای معلم شان را بشنوند و بایستی به مجازات گناهی ناکرده عمری را از تحصیل علم محروم بمانند. باغچه بان که این مفهوم را به درستی دریافته بود عمر پربرکت خود را در راه خدمت به قشری گذراند که حتی از آنها انتظار یک تشکر را نداشت چرا که آنها قدرت تکلم نداشتند.

بسیاری از مردم بر این گمانند تنها کار باغچه بان فقط آموزش به کودکان ناشنوا بود. درصورتی که باغچه بان علاوه بر تعلیم کودکان ناشنوا فعالیت های هنری و فرهنگی بسیاری داشت و آثار فراوانی اعم از نثر، نظم، نمایشنامه و داستان از او به جای مانده است. از جمله آثار وی می توان به روش آموزش کرولال ها، الفبای آسان، الفبای دستی مخصوص ناشنوایان، دستور تعلیم الفبا، برنامه کار آموزگار، قیزیللی یارپاق، بایرامچیلیق، نمایشنامه شیر و باغبان، نمایشنامه گرگ و چوپان، نمایشنامه مجادله دو پری، نمایشنامه آتشدان زرتشت، الفبای سربازان، بازیچه الفبا، علم آموزش برای دانشسراها، الفبای خودآموز برای سالمندان، الفبای گویا و ترجمه رباعیات عمر خیام به ترکی آذری را نام برد.

باغچه بان پس از عمری در راه خدمت به اهالی فرهنگ و مردم و کودکان ناشنوا در شامگاه پنجم آذر ۱۳۴۵ خورشید زندگی اش برای همیشه خاموش شد در حالی که با تلاش های خستگی ناپذیر وی خورشید علم و دانش در دل بسیاری از کودکان این مرز وبوم شعله ور شده بود و قلب آنها مالامال از شعله های دانشی بود که با تلاش باغچه بان بزرگ به دست آمده بود.

بی گمان باغچه بان حق بزرگی بر تمامی مردم ایران و اهالی فرهنگ مخصوصا ناشنوایان عزیز دارد. اگر آنها اکنون می توانند بخوانند و بنویسند باید این نعمت بزرگ را مدیون بزرگ مردی بدانند که عمر خود را وقف خدمت به آنها کرد بدون آنکه هیچ گونه چشمداشتی داشته باشد. او با عشق خدمت کرد چرا که تنها عشق است که انتظار پاداش و تشکر را ندارد. وقتی که کودکان کر و لال اولین کلمات را بر صفحه کاغذ نگاشتند به وضوح می شد در نگاه او فهمید که حالا تمامی زحمات خود را به بار نشسته می داند.

او دراین لحظه خستگی سال ها تلاش و انتظار را فراموش می کرد، هر کلمه که از تراوش قلم یک کودک کر و لال بر صفحه کاغذ نقش می بست خستگی را از تن او می زدود و به او انرژی دوباره ای می بخشید که کودک دیگری را علم بیاموزد و تیرگی جهل را با نور دانش از قلب انسان ها پاک کند.

امروز که بیش از چهل سال از درگذشت این مرد بزرگ می گذرد وظیفه همگی ماست که یاد او را زنده نگه داریم و به کودکان خود و همه کودکان ناشنوا بیاموزیم که باغچه بان چه حق بزرگی برگردن ما و آنها دارد.

یادش گرامی باد.

سعدیا مرد نکونام نمیرد هرگز

مرده آن است که نامش به نکویی نبرند

زاهدالدین سلگی