پاداش بزرگ روزه

یک روایتی است که این روایت را دو جور خواندند "الصَّوْمُ لِی وَ أَنَا أَجْزِی بِه‏" (من لا یحضره الفقیه ج ‏2: 75) مشهور این جور می گویند روزه مال من است من هم پاداش می دهم. گفته اند که نماز و حج هم مال خدا است و خدا پاداش می دهد. پس "الصوم لی و انا اجزی به" یعنی چه؟ لذا اهل دل این "اجزی" را مجهول خواندند می گویند "الصوم لی و انا اُجزا به" روزه مال من است پاداشش خود من هستم. خودم را می دهم به این.

گاهی عمل مال خدا است این خلوص فقهی است، گاهی دل مال خدا است این خلوص اخلاقی است. علاوه بر اینکه عمل ما خدا است، دل هم مال خداست. در ماه مبارک رمضان انسان می تواند برسد به این مقام، یعنی بشود مصداق «لا تُلْهیهِمْ تِجارَةٌ وَ لا بَیْعٌ عَنْ ذِکْرِ اللَّه‏» (نور: 37) دیگر وابستگی هیچ کسی در دل نباشد جز خدا. این ها خیال نکنید عرفان است گفته های اخلاقی است و در قرآن و روایات و زیارات زیاد دیده می شود.

مناجات خدا با بنده!

در این مناجات شعبانیه می فرماید: "إِلَهِی هَبْ لِی کَمَالَ الانْقِطَاعِ إِلَیْکَ " دیگر هیچ چیزی در دلش نیست انقطاع الی الله پیدا شده یعنی خدا بر دلش حکومت می کند. بعدش می گوید خدایا دیگر می رسیم به آنجا که من مناجات با تو می کنم، تو هم مناجات با من می کنی "فناجیته سرّاً "

گاهی ما با خدا مناجات می کنیم، گاهی خدا با ما، نمی شود که خدا مناجات بکند من نشنوم. این که مناجات نیست گاهی ما مناجات می کنیم خدا می شنود می گوییم خدا، خدا، خدا. گاهی هم خدا با ما مناجات می کند می گوید عبدی، عبدی، عبدی. "عبدی اطعنی حتی اجعلک مثلی اقول کن فیکون تقول کن فیکون" یعنی بنده ام مرا اطاعت کن تا تو را مثل خودم گردانم همان طور که می گویم باش پس می باشد، تو هم بگویی باش پس باشد! این ها چیزهایی نیست که کم نظیر باشد. مخصوصاً در اهل علم زیاد است.

خدا می فرماید: این بنده ام با نوافل و مستحبات - یعنی علاوه بر این که واجبات را به جا می آورد - می رسد به آنجا که من چشم او، دست او، زبان او، اعضا و جوارح او می شوم. دیگر به واسطه من می بیند و می شنود. این متصل می شود به قدرت خدا و کار خدایی می کند. متصل می شود به نور خدا و با نور خدا می بیند.

روزه دل از غیر خدا

اما معلوم است ریاضت می خواهد البته ریاضت های هندی و صوفی گری هوی و هوس است کسی را به جایی نمی رساند بلکه ریاضت دینی ملاک است. انسان در ماه مبارک رمضان یک ماه روزه بگیرد اگر نتواند دل روزه باشد لااقل تمام اعضا و جوارح او روزه باشد. شکم فقط نه! روزه فقهی نه! روزه اخلاقی، روزه عرفانی.

دل روزه باشد یعنی هیچ چیزی هیچ کسی در روز در دل نباشد جز خدا «فی‏ بُیُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَنْ تُرْفَعَ وَ یُذْکَرَ فیهَا اسْمُهُ یُسَبِّحُ لَهُ فیها بِالْغُدُوِّ وَ الْآصالِ * رِجالٌ لا تُلْهیهِمْ تِجارَةٌ وَ لا بَیْعٌ عَنْ ذِکْرِ اللَّهِ». (نور: 37 - 36)

این طور نیست که تنبلی کند نرود سر کسب. نه! سر کسبش است اما «لا تُلْهیهِمْ تِجارَةٌ وَ لا بَیْعٌ عَنْ ذِکْرِ اللَّهِ » دیگر هیچ چیزی دل این را نبرده است جز صاحب دل! انسان یک ماه روزه بگیرد و صاحب دل را در خانه بیاورد صاحب دل را در دل بیاورد تا کم کم مستقر بشود.

شب و روز با خدا

ماه مبارک رمضان ما مهمان خدا هستیم و عمده این است که پروردگار عالم موقع افطاری، افطاری روحی به ما بدهد یک قدم برویم جلو. این راه خیلی مشکل است «یا أَیُّهَا الْإِنْسانُ إِنَّکَ کادِحٌ إِلى‏ رَبِّکَ کَدْحاً فَمُلاقیهِ» (انشقاق: 6) پر رنج و پرخوار است بالآخره منتهی سیر خدا «إِنَّ إِلى‏ رَبِّکَ الرُّجْعى‏» (علق: 8) «وَ أَنَّ إِلى‏ رَبِّکَ الْمُنْتَهى‏» (نجم: 42). انسان می رسد به یک جایی که الآن هیچ کس نمی تواند تخیل کند کجاست.

این آیه «تَتَجافى‏ جُنُوبُهُمْ عَنِ الْمَضاجِعِ یَدْعُونَ رَبَّهُمْ خَوْفاً وَ طَمَعاً وَ مِمَّا رَزَقْناهُمْ یُنْفِقُونَ * فَلا تَعْلَمُ نَفْسٌ ما أُخْفِیَ لَهُمْ مِنْ قُرَّةِ أَعْیُنٍ جَزاءً بِما کانُوا یَعْمَلُونَ» (سجده: 17 - 16) یعنی آن هایی که در دل شب پا می شوند پشت پا به رختخواب می زنند. گاهی صفت جمال خدا، گاهی صفت جلال خدا بر دل اینها مستولی می شود، گاهی مقام خشوع، گاهی مقام رحمت بر دل اینها مستولی می شود و شب آنها با خدا روزشان هم به اندازه وسعشان در راه خدا.

...بالاتر از بهشت

انسان می تواند برسد به آنجا که دیگر دنیا و هر چه در دنیاست - یعنی دنیا منهای خدا- برایش شکنجه باشد اما نماز شب، رابطه با خدا، خدمت به خلق خدا برایش بالاترین نعمت ها باشد از بهشت بالاتر! راجع به حضرت مریم (سلام الله علیها) می گویند که بعد از آن که رحلت کرد؛ بعد از آن که حضرت عیسی (علیه السلام) از کفن و دفن او فارغ شد، زنده اش کرد، گفت مادرم می خواهی برگردی؟ گفت بله! برای این که روزه بگیرم در روز و نماز بخوانم در شب. این معلوم می شود که نماز شب برای حضرت مریم (سلام الله علیها) از آن بهشت بالاتر است که می خواهد از آن بهشت برگردد برای نماز شب و روزه گرفتن.

روح خداترسی در جان

این ماه مبارک رمضان یک معلم اخلاق است و از این معلم اخلاق خیلی استفاده بکنید. خود قرآن شریف می گوید معلم اخلاق است «کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیامُ کَما کُتِبَ عَلَى الَّذینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ» (بقره: 183).

مرحله اول که این روزه می دهد حس پرهیزکاری است؛ حس خویشتنداری. روح خدا ترسی در عمق جان ما. این روح خداترسی در عمق جان ما اگر نباشد، ما نمی توانیم خودمان را حفظ کنیم. به جاهای بدی می رسیم.

دعا و راز و نیاز با خدا در این ماه مبارک رمضان خیلی مهم است. این دعای ابوحمزه ثمالی را بخوانید هر شب، خواب نروید شب ها! این دعای افتتاح دعای بالایی است. انصافاً نماز شب می خوانید همیشه، اما این نماز شب در ماه مبارک را خیلی اهمیت بدهید.

منبع: هفته نامه صبح صادق، مرداد 1389، شماره 462