خودنویس

مقالات و مطالب و نرم افزارهای آموزشی و پرورشی

۴ گام برای برنامه ریزی موفق

جمعه, ۲۸ تیر ۱۳۹۲، ۱۲:۳۲ ق.ظ

ثبت+ لیست کاری + لیست زمانی = برنامه ریزی دقیق

۳ اصل اولیه موفقیت

آنچه برای شرکت در کنکور اصل می باشد، ”انگیزه“ است؛ چون بدون انگیزه هیچ کاری انجام نمی شود و اگر هم انجام شود، به درستی پیش نمی رود و نتیجهٔ مطلوبی به دنبال نخواهد داشت.

انگیزه موتور محرکهٔ تمام فعالیت ها و ”هدف“. جهت دهندهٔ آن فعالیت ها است. به این ۲ عامل بسیار مهم، باید عامل دیگری یعنی ”راه و روش“ را هم اضافه کرد که محور اصلی برنامه ریزی است.

تعیین هدف

خواسته های خود را به صورت هدف هائی روشن و واضح، روی کاغذ بیاورید و یک برنامهٔ کاری برای خودتان بنویسید. ”برایتان تریسی“ یک فرمول سادهٔ پنج مرحله ای برای این منظور ارائه می دهد:

۱) به طور دقیق مشخص کنید که در هر حوزه از زندگی خود، به خصوص در مورد وضعیت تحصیلی و مالی، هدف شما چیست و چه می خواهید؟ ایده آل های خود را روی کاغذ بیاورید.

۲) برای رسیدن به هر کدام از این هدف ها، زمان بندی خاصی معین کنید. اگر یکی از هدف های شما خیلی بزرگ است، آن هدف را به هدف های کوچک تر تقسیم کنید و برای رسیدن به هر هدف، زمان بندی کنید.

۳) فهرستی از کلیهٔ اقدام های ضروری برای دست یابی به هر هدف را تعیین کنید و به طور مرتب مواردی را به این فهرست اضافه کنید تا تکمیل شود برای تکمیل این فهرست، بهتر است که از هم فکری دوستان و نزدیکان خود هم کمک بگیرید.

۴) فهرست، تکمیل شده را برحسب درجهٔ اهمیت، اولویت بندی کنید تا برنامهٔ کاری شما به دست آید. به دقت مشخص کنید که برای رسیدن به هر هدف، از کجا باید شروع کنید و به ترتیب، چه مراحلی را باید پشت سر بگذراید.

۵) براساس برنامه ای که تدوین کرده اید، بلافاصله شروع به کار کنید و هر روز، کاری بکنید که یک قدم به هدفتان نزدیکتر شوید.

پس از تهیه این لیست، از خودتان بپرسید که دستیابی به کدامیک از این هدف ها، بیشترین تأثیر را در زندگی شما خواهد گذاشت؟ با پاسخ صریح به این سؤال، اولین و مهمترین هدف شما تعیین می شود. برای رسیدن به این هدف زمان خاص و برنامه ریزی خاصی تعیین کنید و براساس این برنامه عمل کنید. هر روز اقدام هائی را انجام دهید که به هدف خود نزدیکتر و نزدیکتر شوید.

۴ گام برای برنامه ریزی موفق

گام اول:

ثبت زمان های مطالعه و ساعت های زیستی

مهمترین کاری که یک دانش آموز برای اجراء یک برنامه ریزی صحیح باید انجام دهد این است که به طور حتم زمان های کارهائی را که در طول روز انجام می دهد، ثبت نماید. ثبت ساعت های مطالعه، فایده های بسیاری دارد که از آن جمله می توان موارد زیر را برشمرد:

۱) وقتی از دانش آموزها سؤال می شود که چند ساعت در روز درس می خوانند و سپس از آنها خواسته می شود زمان های وقعی مطالعه روزانه خود را ثبت نمایند، به طور عموم بین زمان اعلام شده اولیه و مدتی که در واقع برای مطالعه صرف می شود، اختلاف زیادی وجود دارد ثبت زمان های مطالعهٔ روزانه موجب می شود شما تخمین صحیحی از وضعیت کنونی داشته باشد.

۲) تعهد به ثبت زمان های مطالعهٔ روزانه، انگیزهٔ شما را برای مطالعه افزایش داده و شما را به تلاش بیشتر ترغیب می کند. وقتی در انتهاء روز، جمع ساعت های مطالعهٔ خود را حساب کردید و از پیشرفت و زیاد شدن احساس رضایت و زا کم بودن آن احساس ناراحتی نمودید، وجدان درسی شما بیدار خواهد شد و شما را به مطالعهٔ بیشتر تشویق خواهد کرد.

۳) ثبت زمان های مطالعه به این علت که میزان اتلاف زمانی را مشخص می سازد، شما را از وضعیت خود آگاه ساخته و به حل مشکل ها وادار می سازد. وقتی که شما در انتهاء روز در برنامهٔ ثبت شدهٔ خود مشاهده می نمائید که همان چند دقیقه ای که برای خوردن آب از سر جای خود بلند شده اید، با یک تماشای تلویزیون کوتاه! به نیم ساعت اتلاف زمان تبدیل شده است؛ روزهای بعد تلاش خواهید کرد که دقت بیشتری در مورد زمان های تلف شدهٔ روزانه خود داشته باشید.

۴) ثبت زمان ها مطالعه شما را به رقابت با خود تشویق می کند. اگر زمان های مطالعه خود را در طی روزهای مختلف و در هفته های متوالی ثبت نموده و نگهداری کنید، سعی به بهبود زمان های مطالعه و به اصطلاح رکورد زدن موجب ایجاد یک رقابت سالم با بهترین رقیب موجود برای شما یعنی خود شما می شود.

برای ثبت زمان های مطالعهٔ روزانه می توانید از یک تقویم کوچک رومیزی و یا حتی برگه های کوچک کاغذ سفید استفاده نمائید. بهترین روش برای ثبت زمان مطالعه، ثبت زمان شروع مطالعه در هنگام شروع آن و ثبت زمان خاتمه هرگاه که از جای خود بلند می شویم و ثبت مجدد زمان شروع بعدی بعد از برگشت به سر کار می باشد.

منظور از ثبت ساعت های زیستی نیز، نوشتن زمان های استراحت روزانه و شبانه و صرف صبحانه، نهار و شام است. اگر بتوانید ساعت های زیستی خود را در طول هر روز ثبت کنید، آنگاه خواهید توانست کم کم زمان های ثابتی برای این فعالیت ها (خوابیدن، بیدار شدن، گرسنه شدن و ...) در نظر بگیرید و زمان انجام آنها را ثابت نمائید. در این شرایط، عملکرد بدن شما چیزی تنظیم خواهد شد که به راحتی از خواب بیدار شوید، به موقع گرسنه شوید و به موقع خسته شوید و بخواهید در مورد فایده های دیگر این کار در مبحث ”ساعت زیستی“ به تفصیل سخن خواهیم گفت.

همان طور که در ابتدا اشاره شد اگر یک دانش آموز، از چهار گامی که در اینجا برای برنامه ریزی معرفی می شوند، تنها همین مرحله را اجراء کند، پیشرفت قابل ملاحظه ای کرده است، اما به یاد داشته باشید که هر تغییر رفتاری در ابتدا نیازمند صبر و حوصله و صرف زمان است. پس همت کنید و دست کم همین مرحله را به طور کامل اجراء نمائید.

گام دوم:

تهیهٔ لیست کاری

قدم دوم در تهیه و اجراء یک برنامه ریز موففق، اطلاع کامل از کارهائی است که می بایست رد روزها و هفته های آینده انجام شوند. دوست های عزیز سعی کنید در برنامه ریزی هیچ گاه به حافظهٔ خود اطمینان نکنید. حافظهٔ انسان برای اجراء کارهای روزانه فضای محدودی دارد (مانند فضای روی میز مطالعه شما) اگر شما این فضای محدود را پر و شلوغ نمائید، دیگر نخواهید توانست استفاده مناسبی از آن بکنید و کارهای شماآشفته و نامرتب خواهند شد؛ پس سعی کنید به جای استفاده از فضای محدود حافظهٔ اجرائی خود، در برنامه ریزی روزانه و هفتگی از کاغذ و قلم استفاده نمائید. کارهائی که قرار است انجام دهید را روی یک برگه کاغذ ثبت نمائید و به جای فشار آوردن به ذهن خود از روی لیست کارهائی که نوشته اید، برنامه ریزی نمائید. تهیه لیست کاری یکی از مهمترین گام های برنامه ریزی می باشد و اگر شما تنها و تنها این گام زا برنامه ریزی را انجام دهید، باز هم کلی در زمانبندی های روزانه جلو خواهید افتاد. تهیه لیست کاری، فایده های زیر را برای شما به دنبال خواهد داشت:

۱) دیگر کاری فراموش نخواهد شد و از قلم نخواهد افتاد.

۲) ذهن شما از فشارهای به یاد نگه داشتن وظیفه های مهم و غیرمهم راحت خواهد شد و بنابراین، به شما امکان برنامه ریزی برای آینده را خواهد داد.

۳) شما از روی لیست کاری نوشته شده، می توانید اولویت وظیفه های خود را مشخص نمائید و آنها را به ترتیب اهمیت انجام دهید.

۴) لیست کاری، مادهٔ خام برنامه ریزی می باشد. یک لیست کاری دقیق و به روز می تواند شما را برای یک برنامه ریزی دقیق آماده سازد.

۵) تهیه لیست کاری و قرار گرفتن مجموعهٔ وظیفه ها در پیش چشم یا ایجاد استرس نسبت به کارهائی که می بایست انجام شوند، انگیزه را بری مطالعه افزایش داده و اتلاف زمان را کاهش می دهد.

گام سوم:

تهیه لیست زمانی

یکی از اصول مهم برنامه ریزی این است که شما از زمان هائی که برای کارهای مختلف دارید، مطلع باشید. به عنوان نمونه بدانید در طی هفته ای که پیش رو دارید چند ساعت وقت خالی برای مطالعه، چند ساعت کلاس درسی و حتی چند ساعت زمان برای استراحت و تفریح در اخیار دارید.

مجموعهٔ اطلاع از زمان های خالی به همراه در اختیار داشتن لیست کاری می تواند زمینه ای مناسب برای آخرین مرحله، یعنی برنامه ریزی دقیق آماده سازد. آیا تاکنون محاسبه کرده اید که با توجه به کلاس ها، زمان هائی که برای رفت وآمد، شام و نهار و ... صرف می شود، چقدر زمان خالی در روزهای مختلف در اختیار دارید که می توانید از آنها برای مطالعه، چند ساعت کلاس درسی و حتی چند ساعت زمان برای استراحت و تفریح در اختیار دارید.

مجموعهٔ اطلاع از زمان های خالی به همراه در اختیار داشتن لیست کاری می تواند زمینه ای مناسب برای آخرین مرحله، یعنی برنامه ریزی دقیق آماده سازد. آیا تاکنون محاسبه کرده اید که با توجه به کلاس ها، زمان هائی که برای رفت وآمد، شام و نهار و ... صرف می شود، چه قدر زمان خالی در روزهای مختلف در اختیار دارید که می توانید از آنها برای مطالعه استفاده نمائید. لیست زمان یعنی ثبت اتفاق هائی که در طول هفته قرار است در ۲۴ ساعت روز و شب روی دهد. ساعت چند باید از خواب بیدار شوید، چه ساعت هائی به کلاس هائی دارید، چه ساعتی را صرف نهار خوردن می کنید، چه زمانی را در عصرها می خوابید، از چه زمانی و تا چه زمانی مطالعه می نمائید، کی شام می خورید و کی می خوابید. البته این جدول زمانی باید منطقی، واقعی و تقریبی باشد. مهمترین بخش این جدول، زمان های خالی مشخص شده در طی روز برای مطالعه می باشد.

مقایسه لیست ثبت شده از کارهائی که در طول هفته انجام داده اید،ب ا جدول های زمانی، وقت هائی را که توسط شما تلف شده اند، نشان خواهد داد. یک دانش آموز دبیرستانی که ۶ روز از هفته سر کلاس می رود، به طور متوسط دست کم ۴۰ ساعت وقت خالی مفید در طول هفته در اختیار دارد، اما حتی بسیاری از دانش آموزهای خوب، کمتر از ۶۰ تا ۷۰ درصد این زمان ها را صرف مطالعهٔ مفید می نمایند. به همین علت است که توصیهٔ من به دانش آموزها این است که به جای سعی در کاهش مقدار خواب سعی کنند، راندمان استفاده از زمان های روز خود را افزایش دهند و مقدار ساعت واقعی ثبت شدهٔ مطالعاتی خود را به میزان ساعت های خالی روز نیدیک نمایند. تجربه نشان داده است که یک خواب کافی به همراه کاهش اتلاف وقت، روزانه، موفقیت شما را تضمین می نماید.

گام چهارم:

برنامه ریزی دقیق زمانی محتوائی

بسیاری از دانش آموزها تلاش می کنند بدون طی گام های ۱، ۲ و ۳ یک راست بیایند سراغ گام چهارم یعنی برنامه ریزی! این دوستان کمی خوش خیال هستند! و به طبع نمی توانند یک دفعه روی گام چهارم بپرند.

برای برنامه ریزی صحیح و موفقیت در اجراء آن می بایست چهار گام به صورت متوالی طی شود. اگر سعی کنیم از اول روی پلهٔ چهارم بپری، به طور قطع شکست می خوریم، البته نکته مهم اینجا است که اگر در این مسیر حتی تنها یکی از سه گام اول را طی نمائید طوری که نمائید باز هم قدم های مهمی برای موفقیت خود در استفاده از زمان برداشته اید.

دوست های عزیز، شما اگر گام های سه گانه ٔ اولیه را طی نمائید، یعنی:

۱) بدانید در روز در واقع چقدر درس می خوانید.

۲) بدانید چه کارهائی را باید انجام دهید.

۳) چقدر زمان در اختیار دارید

به راحتی خواهید توانست یک برنامه ریزی دقیق، حساب شده و انعطاف پذیر انجام دهید و برحسب تغییر شرایط در مواقع لزوم، آن را اصلاح نمائید.

در هنگام برنامه ریزی به نکته های زیر دقت نمائید:

۱) یک برنامه ریزی صریح باید واقع بینانه باشد:

یعنی اگر شما در مجموع در هفته های گذشته هفته ای ۱۵ ساعت درس می خواندید، در این هفته یک دفعه برنامهٔ خود را برای ۴۰ ساعت تنظیم نکنید، بلکه سعی کنید یک برنامه ریزی منطقی و قابل اجراء انجام دهید. در غیر این صورت چند بار شکست در برنامه ریزی شما را از ادامه این مسیر منصرف خواهد ساخت.

۲) برنامه ریزی شما باید انعطاف پذیر باشد.

یعنی باید بتوانید در طی روزهای هفته در صورت لزوم برنامهٔ خود را بر حسب وضعیت های جدیدی که پیش می آید، اصلاح نمائید.

۳) در برنامه ریزی خود سعی کنید از کل به جزء حرکت نمائید.

یعنی اول برنامه ای کلان خود را برای طول سال مشخص کنید، سپس برنامهٔ کلان این ماه خود را دقیق تر معلوم کنید و پس از آن، برنامهٔ کلی روزهای هفته پیش رو را تعیین کنید و سپس برای هر روز براساس شرایط پیش آمده و برنامهٔ کلان هفته، شب قبل یا صبح هنگام شروع آن روز برنامه ریزی دقیق ساعتی انجام دهید. افرادی که یک دفعه برای یک هفته یا یک ماه خود برنامه ریزی دقیق ساعتی می کنند، به طور معمول موفق نمی شوند.

۴) در برنامه ریزی خود سعی کنید همیشه زمان هائی را برای جبران عقب افتادگی ها در نظر بگیرید.

یعنی در انتهاء برنامهٔ روزانه، هفتگی و ماهیانهٔ خود، ساعت هائی را برای انجام وظیفه هائی که قرار بوده اجراء شوند، لوی در ساعت های در نظر گرفته شده، انجام نشده اند، در نظر بگیرید. این زمان های جبران، باعث می شوند بروز یک مشکل کوچک، کل برنامه ریزی شما را بر هم نزند.

۵) مطالعهٔ درس ها را به صورت موازی انجام دهید.

برخی افراد از شیوه های مطالعهٔ ”تک درسی“ استفاده می کنند، به عنوان نمونه، یک هفته برای یک درس؛ این شیوه موجب خستگی ذهنی و کاهش بازده یادگیری می شود. توصیه می گردد به جای روش تک درسی از شیوهٔ ”موازی“ استفاده کرده و مطالعه کنید. به این ترتیب خواهید توانست از خستگی ذهنی جلوگیری کنید. هر چه قدر تنوع در زمان بندی مطالعهٔ این درس ها بیشتر باشد، به همان اندازه از خستگی ذهنی بیشتر جلوگیری خواهد شد.

۶) تناسب میان درس ها را رعایت کنید.

در برنامه ریزی برای مطالعهٔ درس ها، تناسب، مسئلهٔ مهمی است، به عبارت دیگر، تنوع در انتخاب درس ها نیز مهم است، انتخاب درس های فیزیک، شیمی و ریاضی در یک مدت زمان مشترک کارآئی خوبی نخواهد داشت. شیوهٔ مطالعهٔ این ردس ها به یکدیگر نزدیک است و خستگی بیشتری به همراه خواهد داشت. همه آنها با انواع فرمول ها سر و کار دارند و این کار، تداخل مطلب ها را پیش خواهد آورد. بنابراین، بهتر است از چنین ترکیبی استفاده کنید؛ ”شیمی، ادبیات، فیزیک“ یا بهتر است از این شیوه استفاده کنید؛ ”شیمی و ادبیات، فیزیک و بینش، ریاضی و زیست شناسی“

۷) استراحت را در برنامه ریزی خود فراموش نکنید.

در مطالعهٔ تمام وقت خود به عنوان نمونه، زمانی که برای کنکور یا برای امتحان ها برنامه ریزی می کنید، علاوه بر استراحتی که هر ۴۵ دقیقه یک بار و به مدت ۱۵ دقیقه برای خود در نظر می گیری و هر چند ساعت یک بار مدت زمان طولانی تری برای استراحت برای نمونه ۳۰ تا ۴۵ دقیقه در نظر بگیرید و استراحت طولانی تری برای پایان هر مقطع زمان (یک هفته، یک ماه) و شروع مقطع در نظر داشته باشید. به عنوان نمونه، دانش آموزی که برای یک هفتهٔ خود مطالعه درس شیمی و ادبیات را انتخاب کرده است، بهتر است که هر روز صبح شیمی و هر روز بعداظهر به مطالعهٔ ادبیات بپردازد. در فاصله هر ۴۵ دقیقه مطالعه، ۱۵ دقیقه، استراحت کند و بعد از گذشت هر سه زمان ۴۵ دقیقه ای، یک استراحت ۴۵ دقیقه ای برای خود داشته باشد. در پایان هفته که بعدازظهر جمعه را در نظر گرفته است به طور کامل به استراحت می پردازد تا هفتهٔ بعد را برای مطالعهٔ فیزیک و زیست شناسی که در نظر گرفته است، با انرژی بیشتری شروع کند.

استاد محی‌‌الدین ظاهری

نویسندهٔ کتاب اسرار موفقیت در کنکور و امتحانات

نظرات  (۰)

هیچ نظری هنوز ثبت نشده است

ارسال نظر

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
تجدید کد امنیتی